လိုက်ပ်ဇစ်ရှိ တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်က သူတို့ဟာ လူဦးရေထိန်းချုပ်ရေးအတွက် တိရစ္ဆာန်တွေကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ရတယ်လို့ ပြောပါတယ်
လိုက်ပ်ဇစ်တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်က လူဦးရေထိန်းချုပ်ရေးအကြောင်းပြချက်နဲ့ လက်ချွီအမျိုးအစား ကျားကြီးလေးตัวကို သေနတ်နဲ့ ပစ်သတ်ခဲ့ပြီး ကျန်းမာရေး ပြဿနာ ဒါမှမဟုတ် အိုမင်းရင့်ရော်မှု အကြောင်းကိုတော့ ထည့်သွင်း ပြောဆိုခြင်းမရှိပါဘူး။ သတ်ပစ်လိုက်တဲ့ ကျားကြီးတွေရဲ့ အလောင်းတွေကို တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်ထဲက တခြားတိရစ္ဆာန်တွေကို ကျွေးမွေးခဲ့ပါတယ်။
သောကြာနံနက်မှာ “တိကျတဲ့ ပစ်ခတ်မှု” ငါးချက်နဲ့ ကျားကြီးတွေကို သတ်ပစ်ခဲ့တယ်လို့ တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက အတည်ပြုပါတယ်။ တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်ရဲ့ ပြောပြချက်အရ သူတို့ဟာ Ex-situ Program (European Association of Zoos and Aquaria က လုပ်ကိုင်တဲ့ လူဦးရေ စီမံခန့်ခွဲမှုနဲ့ ထိန်းသိမ်းရေး စီမံကိန်း) ကနေတဆင့် တခြားတိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်တွေကို ကျားကြီးတွေကို ပြောင်းရွှေ့ဖို့ ကြိုးစားခဲ့ပေမယ့် မအောင်မြင်ခဲ့ပါဘူး။
Leipziger Volkszeitung က တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ကို ကိုးကားပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်ကို သီးသန့် ကျင့်ဝတ်ကော်မရှင်က အတည်ပြုခဲ့တယ်လို့ ဖော်ပြပါတယ်။
အလားတူ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုဟာ အောက်တိုဘာလမှာ အอสတြေးလျ Adelaide Zoo မှာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ခြင်္သေ့နှစ်ကောင်ကို သတ်ပစ်ခဲ့ပါတယ်။ Mujambi လို့ အမည်ရတဲ့ ခြင်္သေ့ကြီးဟာ ကျန်းမာရေး ပြဿနာတွေ ကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး တိရစ္ဆာန်ဆေးကုသရေးအဖွဲ့က ကုသမရတဲ့အတွက် ပထမဆုံး သေဆုံးခဲ့ရပါတယ်။ သိပ်မကြာခင်မှာပဲ တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်က Mujambi ရဲ့ ရေရှည် လက်တွဲဖော် Amani ကိုလည်း သတ်ပစ်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်၊ ခြင်္သေ့မက သိပ်မကြီးစွာ ဖျားနာနေတာ မဟုတ်ပေမယ့်ပါပဲ။
တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်က တစ်ကိုယ်တော်နေရတာရဲ့ “ဆိုးရွားတဲ့ သက်ရောက်မှု” တွေကနေ ကာကွယ်ပေးဖို့ ရွေးချယ်ခဲ့တယ်လို့ ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။ “Mujambi နဲ့ ခိုင်မာတဲ့ ဆက်ဆံရေးရှိတဲ့ Amani အတွက် သတ်ပစ်တာဟာ ကောင်းမွန်တဲ့ ကျန်းမာရေး အကျိုးဆက်အတွက် ဖြစ်တယ်လို့ သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်က “၂၃ နှစ်နဲ့ ၁၉ နှစ်အရွယ် ခြင်္သေ့နှစ်ကောင်လုံးဟာ သက်တမ်းနောက်ပိုင်းမှာ ရှိနေပြီ” လို့ ငြင်းခုံခဲ့ပြီး ဒါရိုက်တာ Phil Ainsley က Amani ကို ပြောင်းရွှေ့ပြီး တခြား ခြင်္သေ့အုပ်တစ်ခု ဒါမှမဟုတ် ပတ်ဝန်းကျင်ထဲ ထည့်သွင်းတာဟာ “အန္တရာယ်များပြီး စိတ်ဖိစီးမှု ဖြစ်စေနိုင်တယ်” လို့ ထောက်ပြခဲ့ပါတယ်။
Zoological Wildlife Foundation ရဲ့ ဥက္ကpresident နဲ့ ဒါရိုက်တာ Mario Tabraue က 7NEWS ကို “ဒီမှာ လုပ်ခဲ့တာအတွက် တွေးရခက်တဲ့ အကြောင်းပြချက် ဒါမှမဟုတ် တရားမျှတမှု မရှိပါဘူး” လို့ ပြောပါတယ်။ သူက တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်က အနည်းဆုံးတော့ “ခြင်္သေ့မအတွက် လက်တွဲဖော် ဒါမှမဟုတ် မိတ်ဆွေတစ်ယောက် ရှာပေးဖို့” ကြိုးစားသင့်တယ်လို့ ထောက်ပြခဲ့ပါတယ်။
၂၀၂၂ နှစ်ကုန်ပိုင်းမှာ ဆွီဒင် Furuvik Zoo ရဲ့ ဝန်ထမ်းတွေက လူသားတွေ ဘေးအန္တရာယ် ကြုံရနိုင်တဲ့အတွက် ချင်းပင်သုံးကောင်ကို ပစ်သတ်ခဲ့ပြီး တစ်ကောင်က ဒဏ်ရာရခဲ့ပါတယ်။ တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်က “မြန်ဆန်ပြီး ခွန်အားကြီးမားပြီး အတော်လေး ကြောက်ရွံ့မှု နည်းတဲ့” တိရစ္ဆာန်တွေဟာ “လူတွေရဲ့ အသက်အတွက် ခြိမ်းခြောက်မှု ဖြစ်စေနိုင်တယ်” လို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးက တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်မှာ ဒီအခြေအနေကို လူသားမျိုး ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့ အေးစက်ဆေး လုံလောက်မှု မရှိဘူးလို့ ထပ်လောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။