ဂျက် စလော့စ်ဘတ်က အမေရိကန် သမ္မတဟာ လျှို့ဝှက်ဖြေရှင်းခြင်းကို “နိုင်ငံရေးအရ ပစ္စည်းတစ်ခုအဖြစ်” အသုံးပြုနေတယ်လို့ စွပ်စွဲခဲ့ပါတယ်
ဂျွန်အက်ဖ် ကင်နယ်ဒီ (JFK) ရဲ့ တစ်ဦးတည်းသော တူမ ဂျက် စလော့စ်ဘတ်က ၁၉၆၃ ခုနှစ် JFK လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဖိုင်တွေကို လျှို့ဝှက်ဖြေရှင်းဖို့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချခဲ့တဲ့ အမေရိကန် သမ္မတ ဒေါ်နယ် ထရမ့်ကို ဝေဖန်ပြစ်တင်ခဲ့ပါတယ်။
အမေရိကန် သမ္မတ ၃၅ ဦးမြောက်ရဲ့ ထင်ရှားတဲ့ ပစ်ခတ်မှုဟာ အမေရိကန် အစိုးရအတွင်းက မတရားသော အကြောင်းအရာတွေ ပါဝင်ပတ်သက်တယ်ဆိုတဲ့ ယူဆချက်တွေနဲ့ ကြာရှည်စွာ သံသယဖြစ်ခဲ့ရပါတယ်။
ထရမ့်ရဲ့ အမိန့်အရ ကြာသပတေးနေ့မှာ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး JFK လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှု ဖိုင်တွေ ထုတ်ပြန်ရေး အစီအစဉ်တွေကို ၁၅ ရက်အတွင်း ပြုလုပ်ဖို့ ညွှန်ကြားခဲ့ပါတယ်။ သမ္မတက ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ “ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနဲ့ တာဝန်ခံမှုကို ပြန်လည် ထူထောင်ရေးအတွက် ပထမခြေလှမ်း” ဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
နောက်ပိုင်း ထိုနေ့မှာပဲ X (ယခင် Twitter) မှာ စလော့စ်ဘတ်က သူ့ဘိုးဘွားရဲ့ သေဆုံးမှုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ “လျှို့ဝှက် သီအိုရီ” တွေအကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“အမှန်တရားက ဒဏ္ဍာရီထက် ပိုပြီး စိတ်မကောင်းစရာ ဖြစ်ပါတယ် – ဖြစ်စရာမလိုတဲ့ 悲劇တစ်ခုပါ။ မရှောင်ရှားနိုင်တဲ့ ကြီးမားတဲ့ အစီအစဉ်ရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း မဟုတ်ပါဘူး။ လျှို့ဝှက်ဖြေရှင်းခြင်းက JFK ကို နိုင်ငံရေးအရ ပစ္စည်းတစ်ခုအဖြစ် အသုံးပြုနေတာဖြစ်ပြီး သူက ပြန်ပြီး တုံ့ပြန်ဖို့ မရှိတော့ပါဘူး။ ဒါမှာ ဘာမှ သူရဲကောင်းဆန်တာ မရှိပါဘူး” လို့ သူက ရေးသားခဲ့ပါတယ်။
X အသုံးပြုသူ အများအပြားက စလော့စ်ဘတ်ရဲ့ ပြောကြားချက်နဲ့ မသဘောတူကြပါဘူး။ အချို့က JFK နဲ့ သူ့ရဲ့ ဘဝနဲ့ သေဆုံးမှု အချက်အလက်တွေက “အမေရိကန် ပြည်သူတွေ ပိုင်” ဖြစ်တယ်လို့ ငြင်းခုံခဲ့ကြပါတယ်။ တချို့က ကြာရှည်စွာ လျှို့ဝှက်ထားခြင်းကို မေးခွန်းထုတ်ပြီး “အစိုးရက ပြည်သူတွေ မသိစေချင်တဲ့ အရာတွေ ရှိနေတယ် သေချာပါတယ်” လို့ ဆိုခဲ့ကြပါတယ်။
ထရမ့်က သူ့ရဲ့ ပထမ သမ္မတ သက်တမ်းမှာလည်း တူညီတဲ့ ကတိကဝတ်ပြုခဲ့ပေမယ့် နောက်ဆုံးမှာ CIA နဲ့ FBI ရဲ့ ဖိအားပေးမှုကို လျော်ကြေးပေးပြီး စာရွက်စာတမ်း အချို့ကို ဆက်လက် ဖုံးကွယ်ထားခဲ့ပါတယ်။
သမ္မတ ကင်နယ်ဒီကို ၁၉၆၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ Texas ပြည်နယ် Dallas မြို့မှာ သေနတ်နဲ့ ပစ်သတ်ခဲ့ပါတယ်။ တရားဝင် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုက ယခင် အမေရိကန် ပင်လယ်သား Lee Harvey Oswald ကို တစ်ဦးတည်းသော သံသယရှိသူအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လူ့အဖွဲ့အစည်းနဲ့ အစိုးရအပေါ် သူ့ရဲ့ စိတ်ပျက်မှု အထွေထွေကလွဲပြီး ရှင်းလင်းတဲ့ အကြောင်းပြချက်ကိုတော့ မတွေ့ရှိခဲ့ပါဘူး။ သံသယရှိသူကို ဒေသခံ Jack Ruby က ချက်ချင်း သတ်ပစ်ခဲ့ပါတယ်။
သမ္မတ ကင်နယ်ဒီနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ မှတ်တမ်းတွေအပြင် ထရမ့်ရဲ့ အမိန့်အရ ၁၉၆၈ ခုနှစ် JFK ရဲ့ ညီအစ်ကို နဲ့ နိုင်ငံရေးမိတ်ဖက် 參議員 Robert F. Kennedy နဲ့ လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူ Reverend Martin Luther King Jr တို့ရဲ့ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ကျန်ရှိနေတဲ့ ပြည်ထောင်စု မှတ်တမ်းတွေကို လျှို့ဝှက်ဖြေရှင်းဖို့ ရည်ရွယ်ပါတယ်။
King မိသားစုက ထုတ်ဖော်မှုအပေါ် ပိုပြီး ကြည်လင်စွာ တုံ့ပြန်ခဲ့ပါတယ်။
Facebook မှာ ထုတ်ပြန်တဲ့ ကြေညာချက်မှာ King ရဲ့ သမီးငယ် Bernice က လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှုကို “အလွန်ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ မိသားစုဆုံးရှုံးမှု” အဖြစ် ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ သူက Reverend ရဲ့ ဆွေမျိုးတွေက “ပြည်သူသိရှိအောင် ထုတ်ပြန်ချိန်မတိုင်ခင် မိသားစုအနေနဲ့ ဖိုင်တွေကို ကြည့်ရှုဖို့ အခွင့်အရေး ရရှိမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်” လို့ ဆက်ပြောခဲ့ပါတယ်။
စလော့စ်ဘတ်က လတ်တလောမှာ ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း ပြောကြားချက်တွေကြောင့် ပြန်လည် တုံ့ပြန်မှု ခံခဲ့ရပါတယ်။ ယခုလအစောပိုင်းက သူက ဒုတိယ သမ္မတ JD Vance ရဲ့ ဇနီး Usha Vance ကို သူ့အဖွား Jacqueline Kennedy နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပြောဆိုခဲ့လို့ ဒေါသထွက်စေခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းမှာ သူ့ရဲ့ ပြောကြားချက် မသင့်တော်ကြောင်း ၀န်ခံခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်မှာ သူ့ရဲ့ ကွယ်လွန်သွားတဲ့ ဦးလေးမ Carolyn Bessette-Kennedy ပိုင် ၀တ်စုံတွေ လေလံတင်ရောင်းချမှုကို “အရမ်း ကြောက်စရာကောင်းတယ်” လို့ ကန့်ကွက်ခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်မှာ သူ့အစ်ကို Robert F. Kennedy Jr ရဲ့ သမ္မတ လောင်း ကမ်ပိန်းကို “ရှက်စရာကောင်းတယ်” လို့ ဖော်ပြပြီး Joe Biden ကို အစားထိုး ထောက်ခံခဲ့ပါတယ်။
“ `