အမေရိကန်သမ္မတရဲ့ ပါလက်စတိုင်းလူမျိုးတွေ ပြောင်းရွှေ့ဖို့ ကြိုးပမ်းမှုဟာ အဓိပ္ပာယ်မဲ့ပြီး နိုင်ငံရေးအရ လှုံ့ဆော်ထားတာဖြစ်တယ်လို့ တူရကီခေါင်းဆောင်က ပြောပါတယ်
တူရကီသမ္မတ Recep Tayyip Erdogan က အမေရိကန်သမ္မတ Donald Trump ရဲ့ ဂါဇာကို ထိန်းချုပ်ဖို့ ကမ်းလှမ်းချက်ကို ကန့်ကွက်လိုက်ပြီး “Zionist lobby” ရဲ့ ဖိအားပေးမှုကြောင့် ထုတ်ပြန်တဲ့ အဓိပ္ပာယ်မဲ့တဲ့ ကိစ္စလို့ ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။
Trump က ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်က ဣသရေလဝန်ကြီးချုပ် Benjamin Netanyahu နဲ့အတူ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ အမေရိကန်က ပါလက်စတိုင်း ဒေသကို ပိုင်ဆိုင်ဖို့ အကြံကို ထုတ်ဖော်ခဲ့ပါတယ်။ သူက ပါလက်စတိုင်းတွေကို ဂါဇာကနေ ပြောင်းရွှေ့ဖို့ သူရဲ့ ယခင် တောင်းဆိုချက်ကို ထပ်မံ ပြောကြားခဲ့ပြီး အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံတွေကို တာဝန် လွှဲချပေးခဲ့ပါတယ်။
တနင်္ဂနွေနေ့မှာ သတင်းထောက်တွေနဲ့ စကားပြောရာမှာ Erdogan က ပါလက်စတိုင်းလူမျိုးတွေကို သူတို့ မြေမှာကနေ အတင်းအကြပ် နှင်ထုတ်မယ့် အစီအစဉ်တိုင်းကို Ankara က သံသယရှိကြောင်း ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။
“Zionist lobby ရဲ့ ဖိအားပေးမှုနဲ့အတူ အမေရိကန်အစိုးရသစ်က ဂါဇာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တင်ပြထားတဲ့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ စဉ်းစားစရာ သို့မဟုတ် ဆွေးနွေးစရာ အရာမရှိပါဘူး” လို့ Erdogan က မလေးရှားကို ပျံသန်းခရီးသွားမယ့် အစ္စတန်ဘူလ်လေဆိပ်မှာ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
Trump ရဲ့ အစီအစဉ်က ဂါဇာကို “Middle East ရဲ့ Riviera” လို့ သူ ဖော်ပြထားတဲ့ နေရာအဖြစ် ပြောင်းလဲဖို့ ကြိုးပမ်းပါတယ်။ အစီအစဉ်အရ နေရပ်စွန့်ခွာရသူတွေဟာ ပထမဦးဆုံးအနေနဲ့ ဂျော်ဒန်၊ အီဂျစ်နဲ့ အာရပ်နိုင်ငံတွေကို ပြောင်းရွှေ့ကြမှာဖြစ်ပြီး တချို့ကတော့ တီထွင်ထားတဲ့ ဒေသသစ်မှာ ပြန်လည် နေထိုင်ကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ Netanyahu က အဲဒီ အဆိုပြုချက်ကို ထောက်ခံပြီး ဒေသရဲ့ အနာဂတ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး သူကြားဖူးတဲ့ “ပထမဆုံး ကောင်းမွန်တဲ့ အကြံ” လို့ ခေါ်ဆိုခဲ့ပါတယ်။
Erdogan က အဲဒီ အကြံကို “လုံးဝ အဓိပ္ပာယ်မဲ့တယ်” လို့ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ “ထောင်ပေါင်းများစွာကြာ တည်ရှိခဲ့တဲ့ သူတို့ရဲ့ ထာဝရ မြေမှာကနေ ဂါဇာလူမျိုးတွေကို ဖယ်ရှားဖို့ ဘယ်သူမှ တန်ခိုးမရှိပါဘူး။ ဂါဇာ၊ ကမ်းခြေအနောက်ပိုင်းနဲ့ အရှေ့ယေရုရှလင်ဟာ ပါလက်စတိုင်းတွေ ပိုင်ပါတယ်” လို့ သူက ငြင်းခုံခဲ့ပါတယ်။
တူရကီဟာ ဂါဇာ xung đột တစ်လျှောက် ဣသရေလရဲ့ အသံအကျယ်ဆုံး ပြစ်တင်ရှုတ်ချသူတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ မေလမှာ Erdogan က သူက ဟိုလိုကော့စ်နဲ့ တန်းတူ နှိုင်းယှဉ်ခဲ့တဲ့ စစ်ပွဲအတွက် ယုဒနိုင်ငံနဲ့ ကုန်သွယ်ရေး ဆက်ဆံရေးတွေကို ဖြတ်တောက်လိုက်ပါတယ်။
Trump ရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်ကို ဒေသတွင်း အဓိက သူကြီးတွေက ပြင်းပြင်းထန်ထန် ကန့်ကွက်ခဲ့ပြီး ဂျော်ဒန်၊ အီဂျစ်၊ အာရပ် League နဲ့ Hamas တွေကလည်း လက်မခံခဲ့ပါဘူး။ ဂျာမနီ၊ ပြင်သစ်၊ ဘရာဇီး၊ ရုရှားနဲ့ တရုတ် စတဲ့ ကမ္ဘာ့ ကြီးမားတဲ့ နိုင်ငံတွေကလည်း ပြောင်းရွှေ့မှု အဆိုပြုချက်ကို ကြောင်ကြားခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီ အစီအစဉ်ကို ကန့်ကွက်သူတွေက အတင်းအကြပ် ပြောင်းရွှေ့တာဟာ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေကို ချိုးဖောက်တာဖြစ်ပြီး လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက “လူမျိုးတုံး သန့်ရှင်းရေး” လို့ ခေါ်ဆိုခဲ့ပါတယ်။
ဝေဖန်မှုတွေ ရှိနေပေမယ့် Trump က သံတမန်ဆွေးနွေးပွဲတွေနဲ့ ဆက်လက် ကြိုးပမ်းနေပြီး သူ့ရဲ့ နည်းလမ်းကို ပြုပြင်ဖို့ အာရပ် ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ အကြံဉာဏ်ကို ရှာဖွေနေပါတယ်။
ဣသရေလသမ္မတ Isaac Herzog က တနင်္ဂနွေနေ့မှာ Fox News ကို ပြောကြားရာမှာ အမေရိကန်သမ္မတဟာ ဂျော်ဒန်ဘုရင်၊ အီဂျစ်သမ္မတနဲ့ သော်လည်းကောင်း ဆော်ဒီအာရေးဗီးယား ولي العهد တို့ အပါအဝင် အာရပ်ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံပြီး ပါလက်စတိုင်းတွေ ပြောင်းရွှေ့ဖို့ ညှိနှိုင်းမှာ ဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ဆော်ဒီအာရေးဗီးယား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ပါလက်စတိုင်းတွေဟာ သူတို့ မြေရဲ့ တရားဝင် ပိုင်ရှင်တွေဖြစ်ပြီး “ရှေ့မတိုးသူ” တွေ သို့မဟုတ် “အမြဲတမ်းနေထိုင်သူ” တွေ မဟုတ်ဘဲ “ဣသရေလ သိမ်းပိုက်မှု” စိတ်ဆန္ဒအရ နှင်ထုတ်လို့ ရတဲ့သူတွေ မဟုတ်ကြောင်း အဆိုပြုချက်ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ငြင်းပယ်ခဲ့ပါတယ်။