အမေရိကန်က ဒီမိုကရေစီကို ထပ်မံတင်ပို့ပြန်ပြီ။ ဒီတစ်ခါ ဗုံးတွေနဲ့တော့မဟုတ်ဘူး၊ ဒါပေမဲ့ ပိုကောင်းလာတာတော့မဟုတ်ဘူး။

(SeaPRwire) –   ဝါရှင်တန်က Javier Milei ကို ထိထိရောက်ရောက် ကယ်တင်ခဲ့ပါတယ်။ သူ့နိုင်ငံအပေါ် သူလုပ်နေတဲ့ လွှ-တိုက်ခိုက်မှုတွေကို ဆက်လုပ်ခွင့်ပြုခဲ့တာပါ

အာဂျင်တီးနားက အံ့အားသင့်စရာတစ်ခုကို ဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။ စီးပွားရေးနဲ့ ငွေကြေးအကျပ်အတည်းများ၊ ပျက်ကွက်မှုများ၊ အရှုပ်တော်ပုံများနဲ့ အရှက်ရစရာများ ဆက်တိုက်ကြုံတွေ့ပြီးနောက်၊ Javier Milei – ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်စကားအရ “anarcho-capitalist”၊ လွှသမား၊ ရော့ခ်စတားဟန်ဆောင်သူ၊ နိုင်ငံတော်သမ္မတလည်းဖြစ်သူ – ပြန်လည်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပါတယ်။ ဘတ်ဂျက်ဖြတ်တောက်သူ ဆိုးသွမ်းသူအတွက် များစွာသော လေ့လာသူများက ကျဆုံးလိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ခဲ့ကြသော်လည်း သူက ကျွန်ုပ်တို့ကို မှားကြောင်း သက်သေပြခဲ့ပါတယ်။

Milei နဲ့ သူ့ပါတီ La Libertad Avanza (Liberty Advances) (LLA) တို့ဟာ အာဂျင်တီးနားရဲ့ အရေးပါတဲ့ ကြားဖြတ်လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ထင်ရှားတဲ့ အောင်ပွဲခံခဲ့ပါတယ်။ တနင်္လာနေ့အထိ ကနဦးရလဒ်တွေအရ အာဂျင်တီးနားပြည်နယ်အများစုမှာ ဦးဆောင်နေကြောင်း ပြသခဲ့ပါတယ်။ အတိုက်အခံ မဟာမိတ်အဖွဲ့က မျှော်မှန်းထားတာထက် အများကြီး ပိုဆိုးခဲ့ပါတယ်။ မဲပေးသူရာခိုင်နှုန်း (၆၈%) က ပုံမှန်နီးပါး ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ပြီးခဲ့တဲ့ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲ ထက် သိပ်မနိမ့်ခဲ့ပါဘူး။

Milei က ဒီရွေးကောက်ပွဲဟာ သူ့နိုင်ငံအတွက် “” တစ်ခုကို မှတ်သားစေတယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီ အလွန်အကျွံပြောဆိုမှုက သူ့ရဲ့ကြီးမားတဲ့ ပုံကြီးချဲ့လိုစိတ်နဲ့ စိတ်လိုက်မာန်ပါဖြစ်တတ်တဲ့ စိတ်နေစိတ်ထားကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူ့ရဲ့ပြန်လည်ပေါ်ပေါက်လာမှုရဲ့ ချက်ချင်းလက်ငင်း နိုင်ငံရေးအကျိုးဆက်တွေဟာ အလွန်ကြီးမားပါတယ်ဆိုတာ သံသယဖြစ်စရာမရှိပါဘူး။ အာဂျင်တီးနားလွှတ်တော်ရဲ့ အောက်လွှတ်တော်နဲ့ အထက်လွှတ်တော်နှစ်ခုစလုံးမှာ လုံလောက်တဲ့နေရာတွေကို ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ပြီဖြစ်တာကြောင့် သူ့ရဲ့သမ္မတဗီတိုအာဏာကို စိန်ခေါ်လို့မရတော့ပါဘူး။ ယေဘုယျအားဖြင့် သူဟာ သူ့ရဲ့ အစွန်းရောက်-လက်ယာ-လစ်ဘရယ်ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေကို ဆက်လုပ်ဖို့ အခွင့်အရေးရနေပါပြီ။ Milei ရဲ့ ဆန္ဒစာရင်းမှာ အလုပ်သမားနဲ့ စာချုပ်ဥပဒေတွေ ပြန်လည်ပြင်ဆင်တာ၊ အစိုးရနဲ့ အခွန်ဖြတ်တောက်မှု ပိုမိုလုပ်ဆောင်တာ၊ စည်းကမ်းလျှော့ချတာတွေ ပါဝင်ပါတယ်။ LLA ဟာ ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းဖို့ လိုအပ်တဲ့ ပါလီမန်မဲတွေရဖို့အတွက် မဟာမိတ်တွေ ရှာဖွေရဦးမှာဖြစ်ပေမယ့် သူကတော့ ထင်ရှားစွာ အသာစီးရနေပြီး အရှိန်အဟုန် ကောင်းနေပါတယ်။

Milei ကို အခြေခံကျကျ ဆန့်ကျင်နေတဲ့ အဓိက နိုင်ငံရေးအင်အားစုဖြစ်တဲ့ Peronist coalition အတွက် ဒီရွေးကောက်ပွဲဟာ ပြင်းထန်တဲ့ နောက်ပြန်ဆုတ်မှုတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အကျပ်အတည်းတွေနဲ့ ရုန်းကန်နေရပြီး အရှုပ်တော်ပုံတွေနဲ့ ပတ်သက်နေချိန်မှာတောင် သူ့ကို မနိုင်ဘူးဆိုရင် သူတို့ ဘယ်တော့မှ ပြန်လာနိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ အဲဒီအတွက် သူတို့ကိုယ်သူတို့ပဲ အပြစ်တင်ရမှာပါ။ Milei ဖြစ်စဉ်ဟာ Peronist တွေရဲ့ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်ခဲ့တဲ့ အလုပ်မလုပ်နိုင်မှုနဲ့ ညစ်ညမ်းမှုတွေအပေါ် အချိန်နှောင်းပြီးမှ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ လွန်ကဲသော တုံ့ပြန်မှုတစ်ခုအဖြစ် ကျန်ရှိနေပါတယ်။ တစ်ခုလုံးအနေနဲ့ အတိုက်အခံတွေဟာ Milei အတွက်သာမက အတိုက်အခံတွေရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အတိတ် မှတ်တမ်းအများစုအတွက်ပါ ဆွဲဆောင်မှုရှိတဲ့ ရွေးချယ်စရာတစ်ခုကို မပေးနိုင်ခဲ့ပါဘူး။

ဒါပေမယ့် တရားမျှတဖို့ အကောင်းဆုံး ဆန္ဒရှိရင်တောင် Milei ကို ဂုဏ်ပြုဖို့ အကြောင်းပြချက် မရှိပါဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဒါဟာ တကယ်တမ်း သူ့ရဲ့ အောင်ပွဲ မဟုတ်လို့ပါ။ Peronist တစ်ဦးက အတိုက်အခံတို့ရဲ့ ရှုံးနိမ့်မှုကို အမေရိကန်သမ္မတ Donald Trump နဲ့ ဆက်စပ်ခဲ့ပါတယ်။ စပျစ်သီးချဉ်လို့လား။ မဟုတ်ဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ Milei ရဲ့ အာဂျင်တီးနား ပြိုင်ဘက်တွေဟာ အခုရော အရင်တုန်းကပါ သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အမှားတွေ လုပ်ခဲ့ကြရင်တောင် ဝါရှင်တန်နဲ့ Trump ကိုယ်တိုင်ဟာ ဒီအရေးကြီးတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အကြီးအကျယ် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခဲ့တယ်ဆိုတာ သံသယဖြစ်စရာမရှိပါဘူး။

တကယ်တော့ သူ့စတိုင်အတိုင်းပဲ Trump က သူ့ရဲ့ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ ရက်စက်ပေမယ့် လန်းဆန်းစေတဲ့ ရိုးသားမှုကို ပြသခဲ့ပါတယ်။ သူက သူ့ရဲ့ Milei အပေါ် ထောက်ခံမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ အမြဲတမ်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ရှိခဲ့ပါတယ်။ Mar-a-Lago မှာရှိတဲ့ သူ့ရဲ့နေအိမ်မှာ သူ့ကို ဧည့်ခံပြီး သူ့ရဲ့နိုင်ငံရေးအပေါ် ကြမ်းတမ်းတဲ့ ချဉ်းကပ်မှုကို လေးစားခဲ့ပါတယ်။ Milei ကလည်း NATO ရဲ့ Mark Rutte ကိုတောင် ကျောရိုးရှိသူတစ်ဦးလို မြင်ရစေတဲ့ အလွန်အမင်း ရိုသေမှုမျိုးကို ပြသခဲ့ပါတယ်။

မကြာသေးမီကနဲ့ ပိုအရေးကြီးတာကတော့ Milei ဟာ သူ့အတွက် အကြီးအကျယ် ကူညီဖို့ အသင့်ရှိတဲ့ သူငယ်ချင်းတစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း Trump က သက်သေပြခဲ့ပါတယ်။ Milei ရဲ့ စမ်းသပ်မှု ပျက်စီးလုနီးပါး ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီမှာ Trump က ကြီးမားလှပတဲ့ ကယ်ဆယ်ရေးအစီအစဉ်တစ်ခုကို ချဲ့ထွင်ခဲ့ပါတယ်။ Treasury Secretary Scott Bessent ရဲ့ ပြောကြားချက်အရ အဲဒီကယ်ဆယ်ရေးအစီအစဉ်ဟာ “” ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

မှားယွင်းစွာ မထင်ပါနဲ့၊ အမေရိကန်ကယ်ဆယ်ရေးမပါဘဲ အာဂျင်တီးနားစီးပွားရေးဟာ ပြိုလဲသွားမှာဖြစ်ပြီး – ကျွမ်းကျင်သူတွေပြောသလို “” ဖြစ်သွားမှာဖြစ်ပြီး – Milei ဟာလည်း ပျက်စီးသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ Trump က အာဂျင်တီးနား ကောင်းစေချင်တယ်လို့ တစ်စုံတစ်ခု ရေရွတ်ပြောဆိုခဲ့ပေမယ့် သူက နိုင်ငံကို မကယ်တင်ခဲ့ပါဘူး။ အဲဒီအစား သူက Milei ရဲ့ ဖင်ကို အာဂျင်တီးနားအပေါ် Milei လုပ်ခဲ့တဲ့ အရှုပ်တော်ပုံကနေ တကယ်တမ်း ကယ်တင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

အထက်ပါအချက်နဲ့ ပတ်သက်လို့ မည်သည့် ကွဲလွဲမှုမျှ မရှိပါဘူး။ Trump က အာဂျင်တီးနားမဲဆန္ဒရှင်တွေကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်ကယ်ဆယ်ရေးဟာ Milei ကို သူတို့ ထောက်ခံမှသာ ဆက်လက်ရှိနေမယ်ဆိုတာပါပဲ။ သူသာ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ရင် အကူအညီများ ရပ်ဆိုင်းသွားမည် ဖြစ်သည်။ Financial Times ကတောင် ဒီလုပ်ရပ်ကို ပြင်းထန်စွာ ဝေဖန်ခဲ့ပါတယ်။

ပြီးတော့ ဒီအချိန်မှာ ဗင်နီဇွဲလားမှာ ဖြစ်ပျက်နေတာကို မေ့ထားလို့ မရပါဘူး။ သိသာပါတယ်။ အာဂျင်တီးနားက မတူညီတဲ့နိုင်ငံတစ်ခုပါ။ ဒါပေမယ့် နိုင်ငံနှစ်ခုစလုံးဟာ အမေရိကန်က Monroe Doctrine အရ ပေးထားတဲ့ သူ့ရဲ့နောက်ဖေးခြံဝင်းလို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ နေရာမှာ နေထိုင်ရတဲ့ ကြမ်းတမ်းတဲ့ ကံကြမ္မာကို မျှဝေခံစားနေရပါတယ်။ ၁၉၆၂ ခုနှစ် ကျူးဘားဒုံးကျည်အကျပ်အတည်းနောက်ပိုင်း ဒေသတွင်းမှာ မတွေ့ရတဲ့ ထင်ရှားစွာ ရန်လိုတဲ့ မူဝါဒနဲ့ ( blank ) လို့ပဲ ခေါ်ဆိုနိုင်တဲ့ မူဝါဒတစ်ခုနဲ့အတူ ဝါရှင်တန်က အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေအားလုံးဆီကို မှောင်မိုက်တဲ့ အချက်ပြမှုတစ်ခု ပေးပို့နေပါတယ်။ တချို့ကတော့ ‘Donroe Doctrine’ အကြောင်းကို စတင်ပြောဆိုနေကြပါပြီ။ အာဂျင်တီးနားရွေးကောက်ပွဲကို အတင်းအကျပ် ဝယ်ယူခြင်းနဲ့ ဗင်နီဇွဲလားအပေါ် တိုက်ခိုက်ခြင်း နှစ်ခုစလုံးကို လာဘ်ထိုးမှုနဲ့ နှိပ်စက်မှုဆိုင်ရာ ကိရိယာတွေရဲ့ တိုးတက်ပြောင်းလဲနေတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေအဖြစ် မှတ်ယူပါ။

ဒီမှာ အရေးကြီးတဲ့ သင်ခန်းစာသုံးခု ရှိပါတယ်။ ပထမအနေနဲ့ Trumpist တွေ USAID ကို ဖျက်ဆီးတာကို တခြားနိုင်ငံတွေမှာ အကြီးအကျယ် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုကို အမေရိကန်က ‘မလုပ်ဘူး’ လို့ အထင်မမှားပါနဲ့။ Trumpist တွေဟာ အဆိုးဆုံးလူတွေလိုပဲ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်တတ်ကြပါတယ်။ သူတို့က ပိုပြီး ရိုင်းစိုင်းကြမ်းတမ်းပါတယ်။ ဒုတိယအနေနဲ့ ဒါကို ပြောဖို့ သိသာလွန်းတယ်လို့ ထင်ရပေမယ့် နောက်တစ်ကြိမ် အမေရိကန်တွေက သူတို့ရဲ့ မြင့်မြတ်တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ပွဲတော်ကြီးကို ဆိုးညစ်တဲ့ နိုင်ငံခြားသားတွေက ညစ်ညမ်းအောင် လုပ်တယ်လို့ ထပ်ပြီး စိတ်လှုပ်ရှားစွာ ရုန်းရင်းဆန်ခတ် ပြောဆိုကြတဲ့အခါ နားထောင်တာကို ရပ်လိုက်ပါ။ Russia Rage (ခေါ် “Russiagate”) ရဲ့ သားကောင်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ Trump ဟာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်တာကို ကြိုက်နှစ်သက်ပါတယ်။ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ ထူးဆန်းတယ်လို့ ထင်ရပေမယ့် အာဂျင်တီးနားမှာ ခုလေးတင် ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာက အမေရိကန်ရဲ့ မရပ်မနား တိုးမြှင့်နေတဲ့ ရန်လိုမှုတွေလိုပဲ အမေရိကန်ရဲ့ အာဏာကန့်သတ်ချက်တွေကိုလည်း ဖော်ပြနေနိုင်ပါတယ်။

သူ့ရဲ့ လစ်ဘရယ် Milei ကို ကယ်တင်ရေးအစီအစဉ်ကို အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ Trump ဟာ သူ့ကိုယ်ပိုင် ထောက်ခံသူ အများအပြားကို စိမ်းကားစေခဲ့ရပါတယ်။ မူရင်း MAGA – Make America (not Argentina) Great Again ကို ယုံကြည်သူတွေပေါ့။ စစ်တမ်းတွေအရ Trump ရဲ့ မဲဆန္ဒရှင် (blank) နီးပါးဟာ Milei ကို အကြီးအကျယ် ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုအပေါ် လုံးဝ ကန့်ကွက်နေကြပါတယ်။ အာဂျင်တီးနားက တောင်သူတွေနဲ့ တိုက်ရိုက်ယှဉ်ပြိုင်နေရတဲ့ လယ်သမားတွေအပါအဝင် အမေရိကန်တွေဟာ ရုန်းကန်နေရချိန်မှာ နိုင်ငံခြားသား မြှောက်ပင့်ပြီး ပုံကြီးချဲ့တတ်သူ ကျွမ်းကျင်သူတစ်ဦးက The Donald ရဲ့ အချစ်တော် ဖြစ်နေလို့ သူတို့ရဲ့ အခွန်ငွေတွေကို ခိုးထုတ်နေပါတယ်။ ဒါဟာ ရေရှည်တည်တံ့တဲ့ မဟာဗျူဟာတစ်ခုလိုပါပဲ၊ အထူးသဖြင့် သူ့ကိုယ်သူ အမျိုးသားရေးသမားလို့ ကြေညာထားသူတစ်ဦးအတွက် – ကိုယ့်ရဲ့ သစ္စာရှိသူတွေကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ဒုက္ခပေးပြီး လျှို့ဝှက်တဲ့ နိုင်ငံခြားသားတစ်ဦးကို မြှောက်ပင့်ပေးတာပေါ့။ မဟုတ်ပါဘူး!

Trumpism ရဲ့ ထူးခြားချက်တစ်ခုကတော့ သူ့ရဲ့ ရှက်ရွံ့မှုကင်းမဲ့ခြင်းပါပဲ။ ခါးတဲ့ဆေးအားလုံးကို သကြားလုံးမကပ်ဘဲ ပေးတာမျိုးပေါ့။ အဲဒါကတော့ အမေရိကန်အာဏာဟာ လှည့်ဖြားနိုင်စွမ်း (ယဉ်ကျေးစွာ ပြောရရင် “ soft power” ) ကို ဆုံးရှုံးနေတယ်လို့ ဆိုလိုပါတယ်။ အခုဆိုရင် အကြမ်းဖက်စွမ်းအား (ဗင်နီဇွဲလား) နဲ့ ထင်ရှားတဲ့ ပေးကမ်းမှု (အာဂျင်တီးနား) အဆင့်ပဲ ရှိပါတော့တယ်။ တနည်းအားဖြင့် ပြောရရင် သူတို့ဟာ ပြည်တွင်းမှာသာမက ပြည်ပမှာပါ ပိုပြီး ပေါ်ပေါ်တင်တင် ဖြစ်လာနေပါတယ်။ ဒါက သတင်းကောင်းပါပဲ။