ဆီးရီးယားရဲ့ ခေါင်းဆောင်သစ်တွေဟာ ‘ကြင်ကြင်နာနာ ဂျီဟတ်တွေ’ ဖြစ်တယ် – အစ္စရေး “ `

Hayat Tahrir al-Sham က ဦးဆောင်တဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေဟာ ဒီဇင်ဘာလမှာ ဒမာကပ်မှာ အာဏာသိမ်းပြီး Bashar Assad ဦးဆောင်တဲ့ အစိုးရကို ဖြုတ်ချခဲ့တယ်

အစ္စရေး နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Gideon Saar က ဆီးရီးယား သွေဖည်အစိုးရဟာ သူတို့ရဲ့ စကားပြောပုံကို ပြင်ဆင်နေပြီး နိုင်ငံတကာက အသိအမှတ်ပြုမှု ရရှိဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့ တရားခံတွေ ဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

Ahmed al-Sharaa (Abu Mohammad al-Julani လို့လည်း လူသိများတယ်) ဟာ သူ့အဖွဲ့ Hayat Tahrir al-Sham (HTS) က ဦးဆောင်တဲ့ လက်နက်ကိုင်တွေက ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာမှာ သမ္မတဟောင်း Bashar Assad ကို ဖြုတ်ချပြီးနောက် ဒမာကပ်မှာ အာဏာရရှိခဲ့ပါတယ်။ အစိုးရသစ်ဟာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ရပ်ဆိုင်းထားပြီး HTS အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှာ သွေဖည်ကာလ ကြေညာခဲ့ပြီး လေးငါးနှစ်အတွင်း ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမယ်လို့ ကတိပေးခဲ့ပါတယ်။

“ဒမာကပ်မှာရှိတဲ့ အစိုးရသစ်ဟာ တရားခံတွေနဲ့ လက်နက်ကိုင်အစ္စလာမ် သမားတွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတာပါ။ အခုအချိန်မှာ စီးပွားရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးနဲ့ ကမ္ဘာက အသိအမှတ်ပြုမှု ရရှိဖို့ကို အာရုံစိုက်နေတဲ့အတွက် ချိုသာစွာ ပြောဆိုနေပါတယ်” လို့ Saar က သြဂုတ်လ ကြာသပတေးနေ့က Chisinau မြို့မှာ Moldovan သမ္မတ Maia Sandu နဲ့ တွေ့ဆုံရာမှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

“ဒါဟာ အာဏာရရှိလာတဲ့ အစ္စလာမ် လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ အများကြီး ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာပါ” လို့ အစ္စရေး သံတမန်ကြီးက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

အစ္စရေးရဲ့ အဓိက စိုးရိမ်စရာက သူတို့ရဲ့ လုံခြုံရေးဖြစ်ပြီး အဓိက အာရုံစိုက်ရမှာက အီရန်ဖြစ်တယ်လို့ Saar က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒေသတွင်းမှာ တူရကီရဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို စောင့်ကြည့်ဖို့ အရေးကြီးတယ်လို့လည်း သတိပေးခဲ့ပြီး “တူရကီက အခု ဒမာကပ်မှာ အကြီးမားဆုံး လွှမ်းမိုးမှု ရှိတယ်ဆိုတာ သိသာပါတယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

“တူရကီဟာ အခု ဆီးရီးယားမှာ အာဏာအကြီးဆုံး နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ဒေသတွင်းမှာ ဆွန္နီ အစ္စလာမ် ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ဖို့ လိုလားနေပါတယ်” လို့ သူက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ဆီးရီးယား ပြည်တွင်းစစ် ပြီးနောက် ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှာ တူရကီက ဒမာကပ်နဲ့ နိုင်ငံရေး ဆက်ဆံရေး ဖြတ်တောက်ခဲ့ပြီး ပုန်ကန်သူ အဖွဲ့တချို့ကို ထောက်ပံ့ခဲ့ပါတယ်။ HTS တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း တူရကီ တပ်တွေဟာ ဆီးရီးယားမှာရှိတဲ့ ကုရ်ဒ် အဖွဲ့တွေ (တူရကီက တရားခံအဖွဲ့အဖြစ် သတ်မှတ်ထားတဲ့ အဖွဲ့တွေ) နဲ့ တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။

တူရကီ သမ္မတ Recep Tayyip Erdogan က သြဂုတ်လ ကြာသပတေးနေ့မှာ ဆီးရီးယား ခေါင်းဆောင် al-Sharaa ကို Ankara မှာ ကြိုဆိုခဲ့ပြီး ဒါဟာ အာဏာရပြီးနောက် သူ့ရဲ့ နိုင်ငံတကာခရီးစဉ် ဒုတိယမြောက် ခရီးစဉ် ဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်က al-Sharaa ဟာ Riyadh မြို့ကို သွားရောက်ပြီး Saudi Crown Prince Mohammed bin Salman နဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ပါတယ်။

Erdogan က “သမိုင်းဝင် လည်ပတ်ခြင်း” ဟာ Ankara နဲ့ ဒမာကပ်အကြား လုံခြုံရေးနဲ့ စီးပွားရေး ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု တိုးမြှင့်ဖို့နဲ့ “ထာဝရ သူငယ်ချင်း ဖြစ်ခြင်းနဲ့ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု ကာလ” တည်ဆောက်ဖို့ အခွင့်အရေး ဖြစ်တယ်လို့ ချီးကြူးခဲ့ပါတယ်။

“ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဌာနအဖွဲ့အစည်း အားလုံးဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ လေးလအတွင်း ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ယခင် ဗျူဟာမြောက် အဆင့်အတန်းကို ပြန်လည် ထူထောင်ဖို့ အားကြိုးမာန် တက် လုပ်ဆောင်နေပါတယ်” လို့ Erdogan က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ လက al-Sharaa က အစ္စရေး တပ်တွေကို သိမ်းပိုက်ထားတဲ့ Golan Heights အနီး ဆီးရီးယားမှာရှိတဲ့ ယခင် UN ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ကွင်းလုံးဒေသက ထွက်ခွာပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ပြီး ဒီဒေသကို အစ္စရေး ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က HTS တိုးတက်မှုအတွင်း ဒီဇင်ဘာလမှာ သိမ်းပိုက်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

“ `