ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း ရိုဒရီဂို ဒူတာတေးသည် လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သော ရာဇ၀တ်မှုများအတွက် တရားရင်ဆိုင်ရန် ဟိဂ်မြို့သို့ ပို့ဆောင်ခံရသည်။
ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး၏သားဖြစ်သူသည် နိုင်ငံတကာရာဇ၀တ်မှုဆိုင်ရာခုံရုံး (International Criminal Court) မှ ဖခင်ဖြစ်သူကို ထိန်းသိမ်းခြင်းကို “တုံ့ပြန်တိုက်ခိုက်မည်” ဟု ကတိပြုခဲ့သည်။ လက်ရှိ Davao မြို့တော်ဝန်ဖြစ်သူ Sebastian ‘Baste’ Duterte က သူ့ဖခင်အား တရားမဝင်ဖမ်းဆီးသည်ဟု သူကဆိုကာ ထောက်ခံသူများအား “ထကြွရန်” တောင်းဆိုခဲ့သည်။
အသက် ၇၉ နှစ်အရွယ် ရိုဒရီဂို ဒူတာတေးအား မနီလာအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်တွင် ဖိလစ်ပိုင်အာဏာပိုင်များက ပြီးခဲ့သည့်အပတ်က ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး မူးယစ်ဆေးဝါးတိုက်ဖျက်ရေးနှင့်ဆက်နွယ်သော လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သော ရာဇ၀တ်မှုများဖြင့် တရားရင်ဆိုင်ရန် The Hague သို့ ပျံသန်းခဲ့သည်။
ICC ဖမ်းဝရမ်းအရ သမ္မတဟောင်းသည် ၂၀၁၆ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၂၂ ခုနှစ်ကြားတွင် မူးယစ်ဆေးဝါးရောင်းဝယ်သူများနှင့် သုံးစွဲသူများဟု ယူဆရသူများကို တရားမဲ့သတ်ဖြတ်မှုများလုပ်ဆောင်ခဲ့သော “သေဒဏ်ပေးအဖွဲ့များ” ကို စီစဉ်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲထားသည်။
Baste Duterte က သူ့ဖခင်အား ဖမ်းဆီးခြင်းသည် “အန္တရာယ်များသော ရှေ့ပြေးနမူနာကို စတင်ခြင်းဖြစ်သည်” ဟုဆိုကာ ဖိလစ်ပိုင်မှ အခြားအရာရှိများသည်လည်း ခေါင်းဆောင်ဟောင်းအား ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးခြင်းကို ဝေဖန်ခဲ့ကြသည်။
“ကျွန်တော်တို့ ထကြွပြီး တုံ့ပြန်တိုက်ခိုက်သွားမယ်” ဟု သူကပြောသည်။
ICC သည် ဒူတာတေး၏ မူးယစ်ဆေးဝါးတိုက်ဖျက်ရေးလှုပ်ရှားမှုကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် စတင်စုံစမ်းခဲ့ပြီး တရားမဲ့သတ်ဖြတ်မှုများနှင့် ရဲများ၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုဆိုင်ရာ စွပ်စွဲချက်များကို အဓိကထားခဲ့သည်။ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများက ကလေးများအပါအဝင် အပြစ်မဲ့သူများ သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ပြောဆိုကြပြီး ရဲတပ်ဖွဲ့ကမူ မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု အခိုင်အမာပြောဆိုခဲ့သည်။ ဒူတာတေးက အမှားအယွင်းမရှိကြောင်း ငြင်းဆိုထားသော်လည်း နှိမ်နင်းမှုသည် အကြမ်းဖက်မှုဖြစ်ကြောင်း ဝန်ခံခဲ့သည်။ တရားဝင်အားဖြင့် လူပေါင်း ၆,၂၀၀ သေဆုံးခဲ့ပြီး ကျွမ်းကျင်သူများက သေဆုံးသူဦးရေသည် ထိုထက်များစွာမြင့်မားသည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။
လူ့အခွင့်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူအချို့က သမ္မတဟောင်းအား ဖမ်းဆီးခြင်းသည် တရားမဝင်ကြောင်း ပြောဆိုကြပြီး ဖိလစ်ပိုင်သည် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ဒူတာတေး၏ အမိန့်ဖြင့် ICC မှ တရားဝင်နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ The Hague အခြေစိုက်တရားရုံးက နိုင်ငံသည် လက်မှတ်ရေးထိုးထားစဉ်အတွင်း ကျူးလွန်ခဲ့သော ရာဇ၀တ်မှုများအပေါ် စီရင်ပိုင်ခွင့်ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားကြောင်း အခိုင်အမာဆိုသည်။
ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး၏ ရှေ့နေများသည် ဖိလစ်ပိုင်အစိုးရအား “လူပြန်ပေးဆွဲမှု” ဖြင့် စွပ်စွဲကာ ပြည်တွင်းဥပဒေနှင့် ICC စည်းမျဉ်းနှစ်ရပ်စလုံးကို ချိုးဖောက်သည်ဟု ငြင်းဆိုထားသော အသနားခံစာကို တင်သွင်းခဲ့သည်။