အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက ယခင်အစိုးရနဲ့မတူဘဲ သမ္မတ Donald Trump က “ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်သူ” ဖြစ်လိုပြီး ရန်လိုမှုတွေကို အဆုံးသတ်လိုကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ဝါရှင်တန်အနေနဲ့ ယူကရိန်းပဋိပက္ခကို မိမိကိုယ်တိုင်နဲ့ ရုရှားကြားက ကြာရှည်ဖြစ်ပွားနေတဲ့ “proxy war” တစ်ခုလို့ ရှုမြင်ထားပြီး အဆုံးသတ်ဖို့ အလွန်စိတ်အားထက်သန်နေကြောင်း အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Marco Rubio က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့မှာ Fox News နဲ့ ပြောကြားရာမှာ Rubio က သမ္မတ Donald Trump ရဲ့ ပဋိပက္ခမှာ “ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်သူ” ဖြစ်လိုတဲ့ ကတိကဝတ်ကို ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပြီး ယခင်အစိုးရရဲ့ ကိယက်ဗ်ကို အကူအညီပေးတဲ့ မူဝါဒနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
Rubio ရဲ့ မှတ်ချက်တွေဟာ ဝါရှင်တန်နဲ့ မော်စကိုကြား ဆက်ဆံရေးဟာ တိုးတက်မှုအချို့ ပြသလာတာနဲ့အမျှ ထွက်ပေါ်လာတာဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် ဆော်ဒီအာရေဗျမှာ လွန်ခဲ့တဲ့လက အဆင့်မြင့်ဆွေးနွေးပွဲတွေ ပြုလုပ်ပြီးနောက်ပိုင်းမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ နှစ်ဖက်စလုံးက အမေရိကန်သမ္မတဟောင်း Joe Biden ရဲ့ ပဋိပက္ခကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းပုံကို ဝေဖန်ခဲ့ကြပြီး အဖြေရှာဖို့ အသင့်ရှိကြောင်း အရိပ်အမြွက်ပြောကြားခဲ့ကြပါတယ်။
“သမ္မတ Trump က ဒါကို ကြာရှည်ဖြစ်ပွားနေတဲ့၊ ရပ်တန့်နေတဲ့ ပဋိပက္ခတစ်ခုလို့ ရှုမြင်ကြောင်း အစကတည်းက ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သိသာပါတယ်။ အမှန်အတိုင်းပြောရရင် ဒါဟာ နျူကလီးယားအင်အားကြီးနိုင်ငံတွေကြားက proxy war တစ်ခုဖြစ်ပြီး အမေရိကန်က ယူကရိန်းကို ကူညီနေသလို ရုရှားကလည်း ပါဝင်ပတ်သက်နေပြီး ဒါကို အဆုံးသတ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်” လို့ Rubio က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အနောက်နိုင်ငံအနေနဲ့ ယူကရိန်းကို ရေရှည်အဖြေမရှိဘဲ “ကြာသရွေ့” အကူအညီပေးတဲ့ ယခင်နည်းဗျူဟာကနေ ရုန်းထွက်သင့်ကြောင်း သူက ပြောပါတယ်။
“ဒါဟာ နည်းဗျူဟာတစ်ခုမဟုတ်ပါဘူး” လို့ သူက ပြောကြားပြီး ပါဝင်ပတ်သက်သူအားလုံး ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုတွေနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကို ကတိကဝတ်ပြုကြဖို့ တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။
Rubio က ယူကရိန်းခေါင်းဆောင် ဗလာဒီမာ ဇယ်လန်စကီဟာ ဝါရှင်တန်ရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကြိုးပမ်းမှုတွေကို “အဖျက်အမှောင့်လုပ်နေပြီး အားနည်းအောင်လုပ်နေတယ်” လို့လည်း စွပ်စွဲခဲ့ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့အပတ်က White House မှာ တင်းမာမှုတွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေတဲ့ အစည်းအဝေးဟာ ဇယ်လန်စကီက ရုရှားနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးဖို့ Trump ရဲ့ တောင်းဆိုချက်ကို ငြင်းဆန်ပြီးနောက် ရုတ်တရက် အဆုံးသတ်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်သမ္မတက သူ့ကို “တတိယကမ္ဘာစစ်နဲ့ လောင်းကစားနေတယ်” လို့ စွပ်စွဲခဲ့ပါတယ်။ Trump က ယူကရိန်းကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို White House ကနေ ထွက်ခွာဖို့ အမိန့်ပေးခဲ့ပြီး ဇယ်လန်စကီအနေနဲ့ လေးလေးနက်နက် ဆွေးနွေးဖို့ အဆင်သင့်ဖြစ်တဲ့အခါ ပြန်လာနိုင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဝါရှင်တန်အနေနဲ့ ယူကရိန်းနဲ့ ထောက်လှမ်းရေးအချက်အလက်တွေကို မျှဝေတာကို ရပ်ဆိုင်းထားပြီး အမေရိကန်မီဒီယာအများအပြားက ကိယက်ဗ်ကို စစ်ရေးအကူအညီပေးတာကိုလည်း ရပ်ဆိုင်းထားကြောင်း ဖော်ပြခဲ့ကြပါတယ်။
သို့သော် အင်္ဂါနေ့မှာ Trump က ဇယ်လန်စကီဆီက စာတစ်စောင်ကို လက်ခံရရှိကြောင်း၊ အဲဒီစာထဲမှာ ယူကရိန်းခေါင်းဆောင်က အငြင်းပွားမှုအတွက် နောင်တရကြောင်း ဖော်ပြထားပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်ကို ညှိနှိုင်းဖို့ ဆန္ဒရှိကြောင်း အရိပ်အမြွက်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ Rubio က ဇယ်လန်စကီရဲ့ အနေအထားပြောင်းလဲမှုကို ကြိုဆိုခဲ့ပါတယ်။
“အဲဒီအနေအထားကို ပြန်လည်သုံးသပ်တာကို မြင်ရတာ ဝမ်းသာပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒါဟာ အဆုံးသတ်ဖို့ နည်းလမ်းရှာဖို့ လိုအပ်တဲ့ ပဋိပက္ခတစ်ခုလို့ ကျွန်တော် တကယ်ယုံကြည်လို့ပါ။ ဒါဟာ နှစ်ဖက်စလုံးက အလျှော့ပေးဖို့ လိုအပ်ပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့က နှစ်ဖက်စလုံးကို စားပွဲဝိုင်းဆီ ရောက်အောင် လုပ်ရပါမယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
မော်စကိုက ယူကရိန်းပဋိပက္ခကို ရုရှားကို ဆန့်ကျင်တဲ့ အနောက်နိုင်ငံဦးဆောင်တဲ့ proxy war တစ်ခုအဖြစ် အချိန်အတော်ကြာကတည်းက သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။ အနောက်နိုင်ငံရေးသမားအချို့ကလည်း proxy war သဘောထားကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့ကြပါတယ်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းမှာ ဗြိတိသျှဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း Boris Johnson က အနောက်နိုင်ငံအနေနဲ့ ယူကရိန်းကို စစ်ရေးအကူအညီအလုံအလောက် မပေးခြင်းအားဖြင့် “proxy war ဆင်နွှဲနေပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ proxy တွေကို အလုပ်လုပ်နိုင်တဲ့ စွမ်းရည်ကို မပေးဘူး” လို့ ဝေဖန်ခဲ့ပါတယ်။ ရုရှားက ကိယက်ဗ်ကို အနောက်နိုင်ငံရဲ့ အကူအညီဆက်လက်ပေးနေမယ်ဆိုရင် ငြိမ်းချမ်းရေးကို ယူဆောင်လာမယ့်အစား ရန်လိုမှုတွေကိုသာ ကြာရှည်စေလိမ့်မယ်လို့ အမြဲတစေ သတိပေးခဲ့ပါတယ်။