အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ ကမ္ဘာ့အခန်းကဏ္ဍ ပြန်လည်သုံးသပ်နေချိန်မှာ စင်္ကာပူက နိုင်ငံရေးအသစ်တွေကို လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်အောင် လုပ်ဆောင်ရမယ်လို့ လီရှီယန်လုံက တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက “ကမ္ဘာ့အုပ်စုကို ထောက်ပံ့ဖို့” မလုပ်တော့တဲ့ ကမ္ဘာ့အခြေအနေ မမှုမှန် ဖြစ်လာမှုကို စင်္ကာပူက လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်အောင် ပြင်ဆင်ရမယ်လို့ လီရှီယန်လုံက ပြောပါတယ်။ သူဟာ ၂၀၀၄ ကနေ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အထိ ၀န်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူ ဖြစ်ပါတယ်။
စနေနေ့က ကျင်းပတဲ့ တရုတ်နှစ်သစ်ကူး ပွဲတော် ညစာစားပွဲမှာ လီရှီယန်လုံက လက်ရှိ နိုင်ငံရေးအခြေအနေဟာ “အရင်ကထက် ပိုတင်းမာနေပြီး” “မသေချာမရေရာမှုတွေ အများကြီး” ရှိနေတယ်လို့ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ၀ါရှင်တန်က ပြည်တွင်း စိန်ခေါ်မှုတွေကို အာရုံစိုက်ပြီး ဒေါ်နယ်ထရမ့် အစိုးရသစ်အောက်မှာ နိုင်ငံတကာ ကတိကဝတ်တွေကို ပြန်လည် သုံးသပ်နေလို့ ဖြစ်တယ်လို့ သူက ဆိုပါတယ်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက “ချက်ချင်း ရလဒ်ရအောင် လုပ်ဆောင်ဖို့ လုပ်ငန်းလိုက် နည်းလမ်းကို သုံးတယ်” လို့ ၀န်ကြီး က ဆိုပြီး အိမ်ဖြူတော်က တာရီဖ်တွေကို အဓိက လုပ်ငန်းစဉ်၊ နိုင်ငံခြားဝင်ငွေရင်းမြစ်နဲ့ တခြားနိုင်ငံတွေကို လျှော့ပေါ့မှုတွေ ပြုလုပ်ဖို့ ဖိအားပေးတဲ့ နည်းလမ်းအဖြစ် သုံးတယ်လို့ ထပ်ပြောပါတယ်။
“အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ကမ္ဘာ့အုပ်စုကို ထောက်ပံ့ဖို့ ပြင်ဆင်ထားတာ မဟုတ်တော့ပါဘူး။ ဒါကြောင့် နိုင်ငံတကာ ပတ်ဝန်းကျင်ဟာ ပိုပြီး မမှုမှန် ဖြစ်လာပါတယ်” လို့ Channel News Asia (CNA) က ကိုးကားပြီး သူက ပြောပါတယ်။ သူက ထရမ့်အစိုးရရဲ့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့နဲ့ ပါရီ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် သဘောတူညီချက်ကနေ ထွက်ခွာတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ထောက်ပြပါတယ်။
“စင်္ကာပူဟာ တခြားနိုင်ငံတွေလိုပဲ ဒီအခြေအနေသစ်ကို လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်အောင် ပြင်ဆင်ရမယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ခိုင်မာတဲ့ ဆက်ဆံရေးနဲ့ မိတ်ဆွေဖြစ်မှုကို ထိန်းသိမ်းဖို့ ကြိုးစားရမယ်” လို့ သူက ထပ်ပြောပါတယ်။
စင်္ကာပူဟာ သမိုင်းတလျှောက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနဲ့ နီးစပ်တဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ထိန်းသိမ်းထားပြီး အထူးသဖြင့် ကာကွယ်ရေးနဲ့ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ နှစ်နိုင်ငံဟာ ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှာ စင်္ကာပူ-အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဟာ စင်္ကာပူရဲ့ နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အကြီးဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပါတယ်။ လုံခြုံရေး သဘောတူညီချက်ကလည်း အမေရိကန် တပ်တွေကို စင်္ကာပူရဲ့ စစ်ရေး ကိရိယာတွေကို အသုံးပြုခွင့် ပေးထားပြီး နှစ်နိုင်ငံစလုံးဟာ Exercise Commando Sling နဲ့ Exercise Tiger Balm စတဲ့ နှစ်စဉ် ပူးတွဲလေ့ကျင့်မှုတွေမှာ ပါဝင်ကြပါတယ်။
ကမ္ဘာ့အခြေအနေ ပြောင်းလဲလာမှုတွေ၊ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်-တရုတ် တင်းမာမှုတွေကြောင့် စင်္ကာပူဟာ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေကို ကွဲပြားအောင် လုပ်ဆောင်ပြီး ဒေသတွင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေကို ခိုင်မာအောင် လုပ်ဆောင်ရမယ်လို့ လီက သတိပေးပါတယ်။
“အမေရိကန်-တရုတ် ဆက်ဆံရေးဟာ အခြေခံ ကွဲလွဲမှုတွေ မဖြေရှင်းနိုင်သေးတဲ့အတွက် ဆက်လက် တင်းမာနေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ သူက ဆိုပါတယ်။ “ဥရောပမှာ ယူကရိန်း စစ်ပွဲဟာ ၄ နှစ်ပြည့်တော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အလယ်ပိုင်း အရှေ့မှာ အစ္စရေးနဲ့ ဟမာစ်တို့ကြား ယာယီ တိုက်ပွဲရပ်စဲရေး ရှိနေပြီး လူပြန်လွှတ်တာတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ပါလက်စတိုင်း ပြဿနာ အခြေခံကတော့ မဖြေရှင်းနိုင်သေးဘူး- ပြီးတော့ ပိုဆိုးလာနိုင်ပါတယ်”
တောင်အာရှ ဒေသဟာ ယေဘုယျအားဖြင့် တည်ငြိမ်နေပေမယ့် တရုတ်-တိုင်ဝမ် တင်းမာမှုနဲ့ တောင်တရုတ်ပင်လယ် တင်းမာမှုတွေက အန္တရာယ် ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ သူက သတိပေးပါတယ်။
“ `