အဖွဲ့အစည်းက ထုတ်ပြန်တဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ အာဆတ်အစိုးရလက်ထက် ငါးဆယ်နှစ်ကျော် တားမြစ်ခံခဲ့ရပြီးနောက် ပြန်လည် ပေါ်ပေါက်လာတယ်လို့ ကြေညာထားပါတယ်
ရက်သတ္တပတ်ကုန်ပိုင်းမှာ သတင်းမီဒီယာအချို့မှာ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ Grand Syrian Orient Lodges အကြီးတန်းကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ဆီးရီးယားမှာ နှစ် ၅၀ ကျော် တားမြစ်ခံခဲ့ရတဲ့ ဖရီးမေးဆင်အဖွဲ့ ပြန်လည်ပေါ်ပေါက်လာပါပြီ။ ဘာရှားအယ်လ်အာဆတ်အစိုးရ ပြိုလဲသွားခြင်းက ပြန်လည် တည်ထောင်ရေးအတွက် အခွင့်အရေးတစ်ခု ဖြစ်လာတယ်လို့ အဖွဲ့က ကြေညာခဲ့ပါတယ်။
၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလမှာ အာဆတ်ဟာ Hayat Tahrir al-Sham (HTS) ဂျီဟတ်တို့နဲ့ တခြား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုကို ဆုံးရှုံးပြီးနောက် ထုတ်ပယ်ခံခဲ့ရပါတယ်။ အစ္စလာမ်အုပ်စုတွေ အဓိက ပါဝင်တဲ့ အစိုးရသစ်က အုပ်ချုပ်ရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေ ကတိပေးထားပေမယ့် နိုင်ငံရေး မသေချာမရေရာမှုတွေက ရှိနေဆဲပါ။
“အာဏာရှင်အစိုးရရဲ့ လုံခြုံရေးနဲ့ နိုင်ငံရေးအခြေအနေတွေကြောင့် ပြီးခဲ့တဲ့ ငါးဆယ်နှစ်ကျော်ကာလအတွင်း ဖရီးမေးဆင်အဆောင်တွေဟာ ဆီးရီးယားကွင်းမှာ တရားဝင် ပျောက်ကွယ်နေခဲ့တယ်” လို့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ “ဆီးရီးယားနိုင်ငံနဲ့ ပြည်သူတွေအပေါ် သူတို့ရဲ့ လုံခြုံတဲ့ ထိန်းချုပ်မှုကို ခြိမ်းခြောက်နိုင်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေ ဒါမှမဟုတ် ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေး ဒါမှမဟုတ် ယဉ်ကျေးမှုလှုပ်ရှားမှုတွေကို” နှိပ်ကွပ်ခဲ့တယ်လို့ ယခင်အစိုးရကို စွပ်စွဲထားပါတယ်။
အဖွဲ့အစည်းက ဆီးရီးယားနိုင်ငံ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးရဲ့ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် ပြန်လည်ပေါ်ပေါက်လာတာကို ဖော်ပြပြီး “လွတ်လပ်ရေးရဲ့ နေရောင်ဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မြေမြိတ်နဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စည်းဝေးခန်းတွေပေါ် တစ်ဖန် ထိတွေ့နေပြီး ဆီးရီးယားပြည်သူတွေ သူတို့ရဲ့ နိုင်ငံသားအခွင့်အရေးနဲ့ ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေး လွတ်လပ်မှုတွေကို ပြန်လည်ရရှိစေမယ့် ခေတ်သစ်တစ်ခုရဲ့ အစကို ကြေညာနေပါတယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။
နိုင်ငံရေးနဲ့ သက်ဆိုင်မှုမရှိကြောင်းကိုလည်း ပြောကြားခဲ့ပြီး “ဆီးရီးယားပြည်သူတွေနဲ့ ဆီးရီးယားခေါင်းဆောင်တွေကို ကျွန်တော်တို့ဟာ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်း မဟုတ်ဘူးဆိုတာနဲ့ နိုင်ငံရေးရာတွေမှာ ၀င်ရောက်စွက်ဖက်မှု ဒါမှမဟုတ် နိုင်ငံရေး၊ သမဂ္ဂ ဒါမှမဟုတ် ပါတီလုပ်ငန်းတွေမှာ ပါဝင်မှု မလုပ်ဘူးဆိုတာကို ကျွန်တော်တို့ အာမခံပါတယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအစား သည်းခံမှု၊ ညီအစ်ကိုမောင်နှမ ချစ်ခင်ရင်းနှီးမှု၊ ယဉ်ကျေးမှု ဖွင့်လှစ်မှု၊ ပညာရေး၊ ကျေးဇူးပြုလုပ်ငန်းတွေနဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်း တိုးတက်မှုတွေကို မြှင့်တင်ဖို့ သူတို့ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍဟာ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
လျှို့ဝှက်အစဉ်အလာတွေနဲ့ ညီအစ်ကိုအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ဖရီးမေးဆင်ဟာ သမိုင်းတလျှောက် ကွဲလွဲမှုတွေနဲ့ ကြုံတွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေးရာတွေမှာ အကျိုးအမြတ် များများ ရရှိဖို့ စွပ်စွဲခံခဲ့ရသလို ဘာသာရေးအုပ်စုတချို့ကလည်း သူတို့ရဲ့ အဖွဲ့ဝင်တွေဟာ နတ်ဆိုးကို ကိုးကွယ်ကြတယ်လို့ စွပ်စွဲခဲ့ကြပါတယ်။ အဲဒီအဖွဲ့အစည်းဟာ ကမ္ဘာ့အဆင့် အစီအစဉ်တွေ ဒါမှမဟုတ် လျှို့ဝှက်နိုင်ငံရေး ထိန်းချုပ်မှုတွေနဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ သီအိုရီတွေရဲ့ ဗဟိုချက်လည်း ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
ဆီးရီးယား Ba’ath ပါတီက ဖရီးမေးဆင်ကို “တရားမ၀င် လျှို့ဝှက်အဖွဲ့အစည်း” အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး အာမင်းအယ်လ်ဟာဖစ် သမ္မတအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်စဉ် ၁၉၆၅ ခုနှစ်မှာ တားမြစ်ခဲ့ပါတယ်။ တခြား အရှေ့အလယ်ပိုင်း အစိုးရတွေလိုပဲ ဆီးရီးယားက ဒီညီအစ်ကိုအဖွဲ့အစည်းကို အနောက်တိုင်း လွှမ်းမိုးမှုနဲ့ ဇိုင်အိုန်းဝါဒနဲ့ ဆက်စပ်တယ်လို့ ယူဆပြီး တားမြစ်ခဲ့တာပါ။